Czym są klapy dymowe? Jaka jest ich funkcja i jak są zbudowane? I przede wszystkim jakie są zasady konserwacji klap dymowych? Odpowiedzi poniżej.
Zacznijmy od omówienia czym są klapy dymowe, inaczej nazywane również jako klapy oddymiające. Ich nadrzędną funkcją jest usuwanie dymu i ciepła oraz innych toksycznych substancji, które powstają wskutek wystąpienia pożaru. Stosowane jako nieodłączny element systemów pożarowych, w ten sposób pozwalają na bezpieczne przeprowadzenie ewakuacji przez strażaków oraz pomagają w ograniczeniu strat w uszkodzeniu konstrukcji budynku wskutek działania wysokiej temperatury. Montowane na dachach budynków wielkopowierzchniowych takich jak hale przemysłowe, halach magazynowych, sportowych, czy handlowych, jak również na klatkach schodowych budynków mieszalnych i użyteczności publicznej takich jak szpitale, urzędy, przedszkola, żłobki i inne. Dodatkowo klapa dymowa spełnia oczywistą funkcje jaką jest doświetlenie obiektów naturalnym światłem dziennym oraz wzbogacone w dodatkowy siłownik lub osprzęt mogą przewietrzać pomieszczenie.
Rodzaje klap dymowych
Możemy wyróżnić klapy dymowe punktowe oraz klapy dymowe montowane w paśmie. Klapy dymowe punktowe zbudowane są z podstawy z blachy stalowej, która jest ocynkowana. WW przekroju wykonana jest w kształt litery C, co umożliwia zastosowanie ocieplenia z zewnątrz wełna mineralną. Tak wykonaną podstawę należy zabezpieczyć obróbką przeciwwilgociową. Pokrycie klapy dymowej punktowej wykonane jest z ramy aluminiowej niemalowanej, która jest wypełniona płytą z poliwęglanu komorowego. Stanowi to zarówno lekką, ale za razem wytrzymałą konstrukcję, która posiada bardzo dobre współczynniki izolacji cieplnej. Z kolei klapa dymowa montowana w paśmie jest częścią pokrycia pasma, stanowiąc jego uchylny segment.
Dodatkowo możemy rozróżnić klapy dymowe z uwzględnieniem rodzaju siłownika jaki jest wykorzystany. I tak możemy wyróżnić klapy dymowe elektryczne i klapy dymowe pneumatyczne. Te pierwsze wyposażone są w siłownik elektryczny na 24V, a do zadziałania niezbędne jest wykonanie instalacji elektrycznej o napięciu 24V DC w skład której wchodzi pełne okablowanie oraz centrala oddymiania, czujka dymu oraz alarmowy przycisk oddymiania. Taką instalacje dodatkowo możemy doposażyć o przycisk przewietrzania i pogodową czujkę deszczu i wiatru w celu wentylacji pomieszczenia. Tego typu klapy najczęściej spotykamy na klatach schodowych, w biurach itp. Zadziałanie występuje wskutek automatycznego wykrycia dymu przez czujkę i przekazanie sygnału do centrali oddymiania, która uruchamia klapę lub poprzez ręczne użycie przycisku alarmowego, który również przekazuje informacje do centrali i ta uruchamia klapę.
Drugi rodzaj oddymiania to oddymianie pneumatyczne, które najczęściej stosowane jest w budynkach wielkopowierzchniowych. Klapa dymowa jest wyposażona w siłownik pneumatyczny, który wykonany jest w formie walca o średnicy 32mm. W przypadku wystąpienia pożaru i wzrostu temperatury pod klapą następuje pękniecie topika termicznego. To powoduje zwolnienie iglicy termowyzwalacza, który z kolei przebija osłonę naboju CO2. Zgromadzony w nim gaz zostaje uwolniony i powoduje wypchnięcie tłoczyska siłownika i otwarcie klapy. W ten sposób zostaje uruchomiona klapa, pod którą nastąpił wzrost temperatury. W przypadku wystąpienia większej ilości klap dymowych stosuje się instalacje uruchomianą z poziomu posadzki. W jej skład wchodzą rurki miedziane oraz skrzynka alarmowa. Dzięki temu wskutek ręcznego uruchomienia możemy wywołać zadziałanie całej strefy klap dymowych.
Przepisy regulujące konserwację klap dymowych
To w jaki sposób powinny być konserwowane klapy dymowe reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów oraz instrukcja ITB Nr 331 opracowana przez Zakład Badań Ogniowych w Warszawie. W rozporządzeniu (Dz. U. Nr 80, poz. 563, Rozdział 1 „Przepisy ogólne” § 3, pkt.3) czytamy że: „Urządzenia przeciwpożarowe powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku”, a także zgodnie z instrukcją ITB Nr 331 opracowaną przez Zakład Badań Ogniowych w Warszawie, dla zapewnienia niezawodnego działania systemu oddymiania klapy dymowe wraz z całym układem wyzwalania muszą być sprawdzane przez specjalistę pod względem sprawności działania i gotowości eksploatacyjnej oraz konserwowane i ewentualnie naprawiane w regularnych odstępach ustalonych przez wytwórcę.”
Konserwacja klap dymowych w praktyce
Konserwacje rozpoczyna się od ogólnej oceny stanu technicznego urządzenia. Należy zwrócić uwagę, czy nie nastąpiły żadne uszkodzenia mechaniczne, które mogą mieć wpływ na funkcjonalność klapy dymowej. Następnie specjalnie przeszkolony serwisant sprawdza naboje i termowyzwalacze, ampułki w termowyzwalaczach oraz sam siłownik. Serwisant sprawdza również stan zawiasów, uszczelek sprawdzając szczelność, system regulacji domykania oraz blokadę rygla. W przypadku instalacji, niezmiernie istotne jest sprawdzenie szczelności instalacji oraz uzbrojenia skrzynki alarmowej. W klapach elektrycznych jest adekwatna. Konserwacja zakończona jest usunięciem ewentualnych usterek oraz sporządzeniem protokołu.
Regularna konserwacja klap dymowych jest niezwykle istotna, ponieważ sprawność urządzeń i instalacji decyduje o bezpieczeństwie ludzi w budynku.
Autor: mgr Klaudia Maciejczyk
Literatura:
1. PN-ENV 1187: 2004 Metody badań oddziaływania ognia zewnętrznego na dachy.
2. Kasprowicz W., Skalik M., Ekonomika stosowania dachowych pasm świetlnych w procesie inwestycyjnym, Nowoczesne Hale 2015, 4-5, 37-41.
3. Byrdy A., Byrdy C., Świetliki dachowe z płyt poliwęglanowych, Dachy 2009, 4(112).
